Οι νεοελληνικές διάλεκτοι

Η συμβατική γλωσσογεωγραφική κατάταξη που συνήθως υιοθετείται με βάση ένα μείγμα γλωσσικών (κυρίως φωνητικών) και γεωγραφικών κριτηρίων είναι η εξής:

Επιβίωση των Νεοελληνικών διαλέκτων

Σήμερα, και κυρίως ύστερα από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, οι τοπικές διαφοροποιήσεις της νεοελληνικής γλώσσας παρουσιάζουν εικόνα παρακμής, και σε μερικές περιπτώσεις έχουν εξαφανιστεί εντελώς (π.χ. η διάλεκτος της Καππαδοκίας). Ιδιαίτερα οι νεοελληνικές διάλεκτοι αποτελούν σήμερα στοιχείο πολιτισμικής παράδοσης παρά ζωντανή γλώσσα. Αλλά και τα νεοελληνικά ιδιώματα, κάτω από την πίεση κοινωνικο-οικονομικών παραγόντων (αλλαγή στις δομές των παραδοσιακών κοινωνιών που συντηρούσαν τις τοπικές γλωσσικές μορφές) και λόγω της ευρείας χρήσης της κοινής μορφής της Νέας Ελληνικής (εξάπλωσή της μέσω της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και των ΜΜΕ) όχι μόνο χρησιμοποιούνται από όλο και λιγότερους ομιλητές (κυρίως ηλικιωμένους), αλλά και συνεχώς αλλοιώνονται σε όλα τους τα επίπεδα (φωνητική, μορφολογία, λεξιλόγιο) τείνοντας να αφομοιωθούν από την κοινή Νέα Ελληνική.

Βασική Βιβλιογραφία

• Αναγνωστόπουλος, Γ. (1924): Εισαγωγή εις την νεοελληνική διαλεκτολογία. Περί της αρχής των Νεοελληνικών διαλέκτων. Επετηρίς της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών 1: 93-108.
• Ανδριώτης, Ν. (1933): Περί της αρχής των βορείων ιδιωμάτων της νέας ελληνικής. Επετηρίς της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών 10: 304-23.
• Browning, R (1969): Medieval and Modern Greek. Cambridge: Cambridge University Press. Ελλ. Μτφρ. Δ. Σωτηρόπουλος με τίτλο Η ελληνική γλώσσα μεσαιωνική και νέα (Αθήνα: Παπαδήμας, 1972).
• Dawkins, R. M. (1940): The Dialects of Modern Greek. Transactions of the Philological Society, 1-38.
• Hatzidakis, G. (1892): Einleitung in die neugriechische Grammatik. Λειψία.
• Horrocks, G. (1997): Greek: A History of the Language and its Speakers. Λονδίνο: Longman.
• Κοντοσόπουλος, Ν. (2001): Διάλεκτοι και ιδιώματα της Νέας Ελληνικής. Αθήνα: Γρηγόρης.
• Newton, B. (1972): The generative interpretation of dialect. A study of Modern Greek phonology. Cambridge: CUP.
• Τριανταφυλλίδης, Μ. (1938): Νεοελληνική Γραμματική. 1ος τόμ., Ιστορική εισαγωγή. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη].
• Trudgill, P. (2000): Modern Greek dialects: A preliminary classification. Journal of Greek Linguistics 4: 45-63.
• Vayacacos, D. V. (1972): Le grec moderne, les dialectes neohelleniques et le dictionnaire historique de la langue grecque de l' Academie d' Athenes. Avec une bibliographie de 2630 titres. Λεξικογραφικόν Δελτίον 12: 81-276.
• Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (1999): Διαλεκτικοί θύλακοι της ελληνικής γλώσσας. Αθήνα.
• Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (2000): Η Ελληνική Γλώσσα και οι Διάλεκτοί της. Αθήνα.