Ανδρουλάκη Μαρία

Κύρια ερευνήτρια-μουσικολόγος στο Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1958. Σπούδασε κλασσική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει πραγματοποιήσει συστηματικές ωδειακές σπουδές (δίπλωμα κιθάρας 1977,  σπουδές πιάνου, πτυχίο Αρμονίας 1983, Αντίστιξης 1985, Φυγής 1988, Εκκλησιαστικής Βυζαντινής Μουσικής 1989) και είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου από το Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στη διατριβή της ασχολείται με τη μελέτη του μουσικού πολιτισμού της νήσου Ρόδου.

Από το 1985 εργάζεται, αρχικά ως συντάκτρια και από το 1992 ως ερευνήτρια, στο Κέντρο Λαογραφίας, όπου ασχολείται με την έρευνα, μεταγραφή και αρχειοθέτηση δημοτικής μουσικής.  Επίσης,  με επιτόπιες έρευνες κυρίως με εντολή της Ακαδημίας, ασχολείται και με την έρευνα και καταγραφή όλων των εκφάνσεων του ελληνικού λαϊκού βίου (υλικού και πνευματικού). Καρπός της έρευνας αυτής είναι μεγάλος αριθμός ηχογραφήσεων δημοτικών τραγουδιών και τόμων χειρογράφων  σχήματος 8ου μεγάλου, με υλικό από τον ηπειρωτικό και νησιωτικό κυρίως χώρο. 

Τα επιστημονικά της  ενδιαφέροντα περικλείονται στην έρευνα  και καταγραφή των ελληνικών εθίμων, των τελετουργιών, των κοινωνικών πρακτικών, της δημοτικής μουσικής, των δημοτικών τραγουδιών (συμπεριλαμβανομένων και των αυτοσχέδιων διστίχων). Ειδικότερα μελετά το δημοτικό τραγούδι ως αναπόσπαστο στοιχείο του πολιτισμού και της κοινωνίας εντός της οποίας λειτουργεί και τη μουσική ως γεγονός που επιτρέπει την διερεύνηση ιδεών εξω-μουσικών που εκφράζονται μέσω αυτής  (ή και του χορού) και ανήκουν στη σφαίρα των κοινωνικών, θρησκευτικών και άλλων δραστηριοτήτων του ανθρώπου. 

Είναι μέλος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας και της Διεθνούς Εταιρείας SIEF (International Society for Ethnology and Folklore).

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τραγούδι του Κωσταντέλλου» Ναυπακτιακά  6 ( 1992-1993), σ. 731-780.

«Από τα πασχαλιάτικα τραγούδια των Τρικάλων και της Καλαμπάκας»Τρικαλινά 15 (1995), σ. 327-362.

«Το τραγούδι της Νόβαινας», Ναυπακτιακά 8 (1996), σ. 657-669. 

«Να πούμε για την Παναγιά σήμερο στη γιορτή της…Δεκαπενταύγουστος στην Όλυμπο Καρπάθου», Εφ. Τύπος της Κυριακής,  13  Αυγούστου 2000.

«Ο Κυπριακός κλήδονας και το τραγούδι του», Πρακτικά του Γ΄ Διεθνούς Κυπρολογικού Συνεδρίου, τόμ. 3, Λευκωσία 2001, σ. 535-561.

«Συμβολή στη μελέτη της θασιακής μουσικής παράδοσης», Θασιακά τόμ. 10 (1996-97), Πρακτικά Γ΄ Συμποσίου Θασιακών Μελετών, Καβάλα 2001, σ. 75-111.

«Μουσικές Καταγραφές του τραγουδιού των Κολοκοτρωναίων  Λάμπει ο ήλιος στα βουνά»  Πρακτικά του ΣΤ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Τρίπολις, 24-29 Σεπτεμβρίου 2000), τόμ. Γ΄, Αθήναι 2001-2002, σ. 497-521.

«Προς δε τόδε μέγα θαύμα, όου κλέος ούποτ' ολείται κούραι Δηλιάδες Εκατηβελέταο θεράπναι», Πρακτικά  ΙΑ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Κλασσικών Σπουδών Καβάλα, 24-30 Αυγούστου 1999, τόμ. 2,  Federation  Internationale des Associations d’ Etudes Classiques,  Αθήναι 2002, σ. 35-64.

«Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι, ως μουσική εμπειρία, έκφραση και δημιουργία. Μία περιγραφική προσέγγιση της αλλαγής στη μουσική πρακτική», στο Ευστάθιος Μακρής (επιμ.),  Οι δύο όψεις της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς.

Αφιέρωμα εις μνήμην Σπυρίδωνος Περιστέρη,  Πρακτικά της Μουσικολογικής Συνάξεως εις μνήμην Σπυρίδωνος Περιστέρη (Αθήνα 10-12 Νοεμβρίου), Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας  αρ. 18, Αθήνα 2002, σ.  189-206.

«Από την Μουσική Παράδοση της περιοχής των Κυθήρων: Συμβολή στη μελέτη των τοπικών μουσικών ιδιωμάτων», Πρακτικά Α΄ Διεθνούς Συνεδρίου Κυθηραϊκών Μελετών. Κύθηρα: Μύθος και Πραγματικότητα, τόμ. Β΄ (Ιστορία-Πολιτισμός-Περιβάλλον), Ελεύθερο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Δήμου Κυθήρων, Κύθηρα 2003, σ. 81-111.

«Συμβολισμός και παραδοσιακή μουσική. Η περίπτωση ενός γαμήλιου τραγουδιού από την περιοχή της Καλαμπάκας», Τρικαλινά, τόμ. 23 (2003), Πρακτικά  ΣΤ΄ Συμποσίου Τρικαλινών Σπουδών (Τρίκαλα, 8-10 Νοεμβρίου 2002), Φιλολογικός Ιστορικός Σύνδεσμος (Φ.Ι.Λ.Ο.Σ) Τρικάλων, Τρίκαλα 2003, σ. 353-373.

«Νυφιάτικος Θρήνος στις νησίδες Ερείκουσα και Μαθράκι (βορείως της Κέρκυρας)», ΣΤ΄ Διεθνές  Πανιόνιο Συνέδριο Ζάκυνθος, 23-27 Σεπτεμβρίου 1997, Πρακτικά, τόμ. 4, Κέντρο Μελετών Ιονίου- Εταιρεία Ζακυνθιακών Σπουδών, Αθήνα 2004,  σ. 31-55.

«Ήχος, μαγειρικά σκεύη, μουσική. Το ταψί-σινί-λιγγέρι ως ηχητικό-μουσικό όργανο στον Δωδεκανησιακό χώρο», Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας , τόμ. 29-30 (1999-2003), Αθήνα 2004, σ. 75-103.

«Γαμήλια μουσικά δρώμενα στη Θάσο», Θασιακά, τόμ. 12, (2001-2003), Πρακτικά Δ΄ Συμποσίου θασιακών μελετών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και της θασιακής Ένωσης Καβάλας (Η Θάσος διά μέσου των αιώνων: Ιστορία- Τέχνη-Πολιτισμός, Θάσος, 6-9 Σεπτεμβρίου 2003), Καβάλα 2005, σ. 67-95.

«Από τη Μουσική Παράδοση της Εύβοιας: μία ανθρωπολογική προσέγγιση γυναικείων μελωδιών», Αρχείον Ευβοϊκών Μελετών. Αφιέρωμα στα εβδομήντα χρόνια, Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών, τόμ. 35 (2003-2004), Αθήνα 2005, σ. 201-219.

«Το πανηγύρι ως μνημονικός τόπος στη Ρόδο. Ένα παράδειγμα»  στο συλλογικό έργο M. Γ. Βαρβούνης-Παν. Τζουμέρκας (επιμ.), Αλεξανδρινός Αμητός, Αφιέρωμα στη μνήμη του Ι.Μ. Χατζηφώτη, τόμος Α΄, Αθήνα 2008, σ. 49-60.

«Λατρευτικές  πρακτικές ίασης. Το προσκύνημα  του Αγίου Μερκουρίου στο χωριό Ίστριος της Ρόδου»  Αρχαιολογία και Τέχνες, τεύχος 105, Δεκέμβριος 2007, σ. 34-39.

«Οι σκοποί της πατινάδας στην Όλυμπο Καρπάθου. Συμβολικές μορφές μουσικής έκφρασης και επικοινωνίας», στο  Μανόλης Γ. Βαρβούνης-Μανόλης Γ. Σέργης (επιμ.), Δρυς Υψικάρηνος. Τιμητικός τόμος για τον καθηγητή Δημήτριο Β. Οικονομίδη, Αθήνα 2007, σ. 55-68.

«Ο κοινοτικός χορός στην Όλυμπο Καρπάθου.  Συμβολικός-ιδεολογικός τόπος και κοινωνική πραγματικότητα», στο Μηνάς Αλεξιάδης (επιμ.), Κάρπαθος και Λαογραφία  Γ΄ Διεθνές Συνέδριο Καρπαθιακής Λαογραφίας (Κάρπαθος, 21-26 Μαρτίου 2006), Πρακτικά, Αθήνα 2008, σ. 107-127.

«"Και μπαίνεις στο χορό και μπαίνεις μεσ’ στα αίματα”. Η σούστα ως τόπος επικοινωνίας και έμφυλης δράσης στα νοτιοροδίτικα χωριά. Η περίπτωση του Ασκληπιείου», Δωδεκανησιακά Χρονικά 23 (2009), σ. 684-696.

«Τραγούδι και μνήμη στην Όλυμπο Καρπάθου: Αναπαραστάσεις του χρόνου και του τοπίου κατά τη διαδρομή από τη Βρουκούντα προς την Αυλώνα»,  Καρπαθιακά,  τόμ. Γ΄, Ρόδος 2009, σ. 161-182.

«Gender and Emotion: Male and Female Annual Rituals Commemorating the Dead at Olymbos, on the Greek Island of Karpathos», Cosmos 25,  The Ritual Year 4  (2009), σ. 47-56.
Η ελιά στον πολιτισμό της Ρόδου, εισαγωγή-επιστημονική επιμ. Αικ. Πολυμέρου Καμηλάκη, Ακαδημία Αθηνών, Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, Εκπαιδευτικά Προγράμματα-1Α [Συνέκδοση με τον Δήμο Καμείρου Ρόδου, Πολιτιστικό Όμιλο Απολλώνων Ρόδου «Νέοι Ορίζοντες», Βιβλιοθήκη Δήμου Καμείρου], Αθήνα 2010, σελ.93.

«Μνήμη, χρόνος και συλλογικότητα στην παροικία των Ολυμπιτών στην Αττική. Το έθιμο «Καμουζέλλες», Δωδεκανησιακά Χρονικά 24 (2010), σ. 359-388.

«Η δημοτική μουσική ως πεδίο έρευνας. Παλαιές εκφάνσεις και σύγχρονες προοπτικές», στο  Μανόλης Γ. Βαρβούνης, Μανόλης Γ. Σέργης (επιμ.), Ελληνική Λαογραφία. Ιστορικά, Θεωρητικά, Μεθοδολογικά, Ηρόδοτος, Αθήνα 2012, σ. 693-719.

«Πολιτισμικά δίκτυα και λαϊκός πολιτισμός. Η περίπτωση του λεγόμενου «τούρκικου» χορού στη Ρόδο», Δωδεκανησιακά Χρονικά 25 (2012), σ. 805-814.«Το Κέντρο Λαογραφίας και η Εθνική Μουσική Συλλογή. Παλαιοί και σύγχρονοι προσανατολισμοί της μουσικής έρευνας», στο Ο Νικόλαος Γ.  Πολίτης και το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου, Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, αρ. 23, τόμ. 1, Αθήνα 2012, σ. 105-129.

«Μνήμη νεκρών. Συμβολή στη μελέτη των γλεντικών αναπαραστάσεων του θανάτου στην Όλυμπο Καρπάθου: Το θέμα του Ανδρέα Χηράκη», Καρπαθιακά Δ΄ (2012), σ. 481-508.